معرفی پژوهشکده

تاریخچه

در چارچوب سیاستهای دولت جمهوری اسلامی ایران و سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی و با هدف توسعه صادرات غیر نفتی در سال 1375، احداث ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی محلات بعنوان یکی از ایستگاههای تابعه مرکز تحقیقات کشاورزی استان مرکزی با واگذاری یک قطعه 9 هکتاری زمین اوقافی و ساخت یک واحد ساختمان اداری به مساحت 184 متر مربع توسط شرکت تعاونی گل و گیاه محلات آغاز گردید و با عنایت و مساعدت مسئولین کشور و مسئولین سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی با تصویب طرح ملی « توسعه و تکمیل ایستگاه تحقیقات گل وگیاهان زینتی محلات» به شماره 31305267 در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور توسعه ایستگاه با شتاب فزاینده ای ادامه یافت و از سال 1379 بر اساس سیاستهای سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی، با تشکیل کمیته علمی-فنی تحقیقات گل و گیاهان زینتی کشور در محلات، هدایت فنی و علمی و پشتیبانی مالی تحقیقات گل کشور در 7 سایت، لاهیجان، تنکابن، ورامین، کرج، جیرفت، دزفول و اصفهان به عهده مرکز محلات محول گردید. پیرو مصوبه بیست و چهارمین جلسه هیات امناء سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی مورخ 90/11/25 با ارتقاء ایستگاه تحقیقات گل و گیاهان زینتی محلات به پژوهشکده ملی گل وگیاهان زینتی موافقت گردید . این پژوهشکده در تاریخ 94/12/15 بطور رسمی از طرف شورای گسترش وزارت علوم بعنوان پژوهشکده تایید گردید.

اهمیت صنعت گل و گیاهان زینتی

صنعت گل و گیاه جهان با گردش مالی بیش از 150 میلیارد دلار در سال و ایران با پیشینه تاریخی کهن و توانمندی بالا یکی از پتانسیل های ایجاد اشتغال و حصول در آمدهای ارزی می باشد که نظر به دورنمای امید بخش رشد سالانه در حجم مبادلات تجاری گل و گیاه جهانی و با توجه به شرایط بسیار مناسب کشور، جای توجه بسیاری دارد. در معادلات جدید اقتصادی جهان، جهانی شدن و پیوستن ایران به WTO گل نقش مهمی در حصول درآمدهای ارزی، کشاورزی ایران به ویژه زیر بخش باغبانی (گلکاری) دارد. بررسی های راهبردی نشان می دهد که کشاورزی ایران علی رغم برخورداری از شرایط مناسب خدادادی به لحاظ سنتی بودن تولید، کوچک بودن سطح تولید، مصرف بالای انرژی و ... تا حدود زیادی غیر اقتصادی به نظر می رسد. در حالیکه با تولید گل و گیاهان زینتی در کشور که توانمندی بسیار بالایی در ایجاد اشتغال داشته و به دلیل بالا بودن مصرف این محصولات در بازار کشورهای همسایه و توانایی رقابت محصولات تولیدی ایران، می تواند بخشی از نیازهای ارزی را تامین نماید. گلها و گیاهان زینتی جزء کشتهای متراکم محسوب شده و از توانمندی بالایی در بهره بری نهاده ها به ویژه آب برخوردار است. کشور ما با وجود برخورداری از شرایط زیربنایی مناسب از جمله آفتاب درخشان، تنوع آب و هوایی و ذخایر ارزشمند ژنتیکی بسیاری از گلها و همچنین وجود نیروی انسانی ماهر تاکنون نتوانسته است به جایگاه شایسته خود در بازار جهانی دست یابد و هر چند که صادرات رسمی گل ایران از سال 1370 با 500 هزار دلار شروع و تاکنون با یک روند صعودی به مرز 50 میلیون دلار رسیده است. لیکن با جایگاه واقعی خود در بازار دهها میلیارد دلاری جهانی فاصله زیادی دارد و برای وارد شدن به بازارهای جهانی افزایش سطح کیفی و کمی تولید و تطابق با استانداردهای بین المللی لازم می باشد. برای دستیابی به چشم اندازهای آرمانی و توسعه یافتگی، چشم انداز 20 ساله کشور تدوین شده است که یکی از محورهای اصلی آن توسعه مبتنی بر دانش فنی است. در این راستا تولید علم و تحقیقات اهمیت فوق العاده ای دارد و اگر بپذیریم که تولید متکی بر علوم نوین تنها ویژگی مشترک کشورهای توسعه یافته و فقدان آن ویژگی مشترک تمامی کشورهای توسعه نیافته است یک رابطه قوی و پویا بین تولید ناخالص ملی و تحقیقات و علم وجود دارد. برای یک برنامه ریزی و تحلیل توسعه و آینده بخش گلکاری کشور لازم است وضعیت تولید گل و گیاه را ارتقاء بخشیده و از مرحله سنتی به مرحله صنعتی وارد شود. با کشف بازارهای جدید، قطبهای قدیمی و آتی تولید را در مسیر شکوفایی و رونق اقتصادی هدایت نمود. همانگونه که کشورهای آسیایی که عمدتاً برای افزایش درآمدهای تولید کنندگان، اشتغال نسلهای جدید و ایجاد درآمد ارزی تلاش می کنند، به زیر بخش گلکاری به دلیل این قابلیت ها نگاه ویژه ای دارند.

ایران کشوری چهارفصل و برخوردار از تنوع آب و هوایی است و استعداد بالقوه برای تولید انواع گل و گیاهان زینتی دارد. بخش وسیعی از خاک ایران در شمال، مرکز و جنوب غربی کشور مستعد پرورش انواع گل‌ها و گیاهان زینتی است و در صورت توجه و گسترش حوزه تولید و عرضه این محصولات ، بازار بالقوه گسترده ای برای این تولیدات در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، همسایگان شمالی و حتی در بازارهای دور در شرق آسیا و غرب اروپا وجود دارد . با توجه به اهمیت صادرات غیر نفتی و همچنین ویژگی ها و خصوصیات ذاتی مناطق مختلف ایران برای پرورش گل و همینطور ظرفیت بالای صنعت گل و گیاه زینتی جهت توسعه و ایجاد اشتغال در ایران و تحقق بخشیدن به اهداف سند چشم انداز، برنامه‌های توسعه و رهایی از اقتصاد متکی به درآمدهای نفتی، ضروری است . بر اساس برآورد های انجام گرفته ظرفیت کشورمان در صادرات گل و گیاهان زینتی در شرایط فعلی بیش از یک میلیارد در سال می باشد.

مزایای صنعت گل و گیاهان زینتی

امکان کنترل پارامترهای محیطی

بهره وری بالاتر نهاده های تولید و مصرف بهینه آب

امکان تولید خارج از فصل

ایجاد شغل و ارز آوری

اشتغال حدود 100 هزار نفر به صورت مستقیم در عرصه های تولید، توزیع و فروش گل وگیاه

حجم سرمایه گذاری های صورت گرفته بالغ بر 11000 میلیارد ریال شامل:

ایجاد زیر ساخت های لازم برای احداث 194 مجتمع و شهرک گلخانه ای که به سطح کنونی زیر کشت گلخانه ای کشور ( حدود 8000 هکتار)، حدود 4000هکتار می افزاید احداث 4 پایانه تخصصی صادرات گل و گیاه در شهر های تهران، محلات ، تنکابن و دزفول

اهداف در حوزه گل و گیاهان زینتی

اهداف کلان

پهنه بندی گلخانه ها در کشور
تولید ارقام جدید مناسب شرایط اقلیمی کشور
توسعه کمی و کیفی تولید گل و گیاهان زینتی
توسعه زیرساخت‌های تولید و بازاریابی گل و گیاهان زینتی
توسعه و ساماندهی بازار، بازار رسانی و بازاریابی گل و گیاهان زینتی
بهبود فضای کسب و کار از طریق طراحی و اجرای مدیریت سیستمی زنجیره تولید تا مصرف گل و گیاهان زینتی
اصلاح سیاستهای دولت در راستای حمایت هدفمند از صنعت گل و گیاهان زینتی در قالب برنامه های پنج ساله

اهداف خرد

توسعه تکنولوژی تولید بذر و نهال، پیاز و سایر نهاده های مناسب و گواهی شده
توسعه برنامه‌های مبارزه با آفات و بیماریهای گل و گیاهان زینتی با تاکید بر روش بیولوژیک
ارتقاء سطح دانش مدیریت تولید کنندگان و دست‌اندر کاران بخش تولید از طریق آموزش
ارتقاء برنامه‌های ترویجی و تسهیل انتقال یافته‌های تحقیقاتی در زمینه گل و گیاهان زینتی
توسعه تکنولوژی تغذیه وتأمین کودهای شیمیایی، سموم و مواد لازم تولید گل و گیاهان زینتی و بهینه سازی تغذیه و بسترهای کشت
توسعه کشت گل و گیاهان زینتی در سیستم‌های مختلف تولید بر اساس مزیتهای نسبی تولید
افزایش ضریب مکانیزاسیون و ارتقاء تکنولوژی برداشت، نگهداری، بسته بندی و افزایش طول عمر محصولات
توسعه تحقیقات در حوزه‌های مرتبط با افزایش بهره وری تولید گل و گیاهان زینتی و کاهش هزینه های تولید و کاهش ضایعات
توسعه پایانه های داخلی و خارجی، زیرساختهای حمل ونقل هوایی، دریایی، ریلی و جاده ای
اصلاح ساختار تشکیلاتی و سازماندهی دستگاه‌های ذیربط در حوزه گل و گیاهان زینتی
تدوین و اجرای سیاستهای حمایتی و تشویقی در راستای چشم انداز تعیین شده صنعت
اصلاح و شفاف سازی قوانین و مقررات در راستای توسعه صادرات گل و گیاهان زینتی بویژه از طریق مناطق آزاد
توسعه سرمایه گذاری در صنعت از طریق تقویت نرخ بازدهی و رقابت پذیری با سایر صنایع
اصلاح ساختار بازار رسانی نوین گل و گیاهان زینتی در داخل و خارج از طریق الگوی توسعه خوشه‌ای
اصلاح استراتژی صادرات از طریق تدوین بسته حمایت از صادرات صنعت گل و گیاه زینتی ایران
بازنگری و تدوین استاندارد برای محصولات و نهاده های صنعت گل و گیاهان زینتی
شناسایی بازارهای جدید جهت توسعه صادرات منطقه ای و بین المللی
توسعه و آموزش برنامه‌های قرنطینه ای گل و گیاهان زینتی جهت واردات و صادرات
افزایش درآمد و ارزش افزوده حاصل از تولیدات صنعت با توجه به نرخ مبادله درون صنعت
تدوین و اجرای برنامه الگوی توسعه خوشه گل و گیاهان زینتی از تولید تا مصرف
توسعه واحدهای خدماتی بخش خصوصی در ارائه و بهبود خدمات به بخش تولید و بازار
افزایش ارتباطات اجزای درون صنعت در راستای افزایش اندازه مقیاس اقتصادی و بهره وری

اهداف و وظایف اساسی پژوهشکده

معرفی ارقام جدید گل مناسب برای شرایط اقلیمی کشور و برای گسترش بازارهای گل و گیاه
استفاده و نهادینه کردن بهره گیری از شیوه های نوین تکثیر گیاهان زینتی و سایر فناوریهای جدید
تدوین و اصلاح سیاستهای بخشهای اجرایی و پژوهشی از طریق شناخت و توسعه روشهای نوین تولید و عرضه گل
کاهش ضایعات پس از برداشت گل و گیاهان زینتی
افزایش استانداردهای کیفی گل و گیاهان زینتی
کنترل آفات و بیماریهای گل و گیاهان زینتی با شیوه های نوین و منطبق بر مسایل زیست محیطی
تعیین نیازهای غذایی و اکولوژیکی انواع گل و گیاهان زینتی در شرایط ایران
شناسایی، جمع آوری ، حفاظت و بهره برداری از ژرم پلاسم ارزشمند کشور
بررسی راههای کاهش قیمت تمام شده محصول و کاهش مصرف انرژی
ساماندهی تولید نهال و تامین و تکثیر ژرم پلاسم ارقام جدید و اصلاح شده
ارتقاء استانداردهای تولید و کاهش ضایعات گل
مکانیزاسیون فعالیت های مرتبط با تولید گل و گیاهان زینتی

سیاستهای پژوهشکده

سیاستهای اصلی

انجام فعالیتهای پژوهشی و فناوری

آموزش، ترویج و ارائه یافته های تحقیقاتی و خدمات علمی

بستر سازی انجام تحقیقات و تجهیز و فراهم آوری امکانات مورد نیاز

ارتباطات با مجامع علمی – آموزشی ملی و بین المللی

ارزیابی و نظارت پروژه های تحقیقاتی

تجاری سازی یافته های تحقیقاتی

طرح های کلان اقتصاد مقاومتی گل و گیاهان زینتی

1- تولید انبوه پیازهای گلدهنده ارقام تجاری سوسن، لاله، سنبل و گلایول با استفاده از تکنیک های تکثیر درون و برون شيشه‌اي

2- تولید ارقام جدید گلهای شاخه بریده (مانند رز، ژربرا، گلایول، مریم، داودی) با استفاده از روش دورگ گیری، اصلاح مولکولی و موتاسیون

3- تولید ارقام جدید گلهای فضای باز (مانند اطلسی، بنفشه و پامچال) با استفاده از روش دورگ گیری، اصلاح مولکولی و موتاسیون

4- کاهش ضایعات گل و گیاهان زینتی (برنامه ریزی تولید ، مدیریت برداشت، تغذیه، انبارداری، بسته بندی و افزایش ماندگاری پس از برداشت، آفات و بیماریهای پس از برداشت )

5- تجاري سازي توليد پايه گل رز به روش قلمه پيوند(stenting )

6- افزایش کمی و کیفی تولید گل و گیاهان زینتی با بهینه سازی تغذیه به روش های نوین (نانوکودها ،کودهای هوشمند، تعیین تعادل تغذیه ای (DOP )، استاندارد سازی خصوصیات بسترهای کشت بدون خاک و هیدروپونیک و ...)

7- مکان یابی و پهنه بندی تولیدات گل وگیاه کشور همراه با ارائه الگوی کشت بر اساس مزیت نسبی تولید

8- طراحی و اجرای تیپ های گلخانه متناسب با اقلیم های مختلف، محصولات متنوع، مدیریت هزینه و انرژی جهت تولید اقتصادی (سازه و تجهیزات)

9- کاهش مصرف سموم و آلاینده های زیست محیطی در تولیدات گیاهان زینتی با هدف تولید محصول سالم

10- معرفی ارقام جدید انواع گیاهان زینتی و درختچه های زینتی با جمع آوری، ارزیابی و اصلاح گونه های بومی کشور

11- استفاده از محرك ها و تنظیم کننده های رشد طبيعي و عوامل زيستي در بهبود عملكرد كمي و كيفي گياهان زينتي

12- مدیریت مصرف آب در تولیدات گلخانه ای و فضای باز ( تعیین نیاز آبی، روش های نوین کشت، بسترهای کشت بدون خاک، سیستم های هوشمند تعیین نیاز آبی، کیفیت آب ، سوپرجاذب ها، ...)

13- تحلیل اقتصادی تولید با هدف تدوین استراتژی توسعه صادرات و تنظیم بازار

14- معرفی گیاهان پوششی و فضای سبز مناسب با شرایط اقلیمی مختلف در ایران با اولویت مقاومت به خشکی و شوری

15- بررسی سازگاری، پایداری و سلامت ارقام وارداتی جهت توصیه رقم مناسب برای مناطق مختلف کشور

16- سایر طرح های پیش بینی نشده برحسب نیاز روز

راهبرد های پژوهشکده ملی گل وگیاهان زینتی در ارتقاء مشارکت بخش خصوصی در « تجاری سازی تحقیقات » در کوتاه مدت و میان مدت و حرکت بسوی خصوصی سازی

1- اجرای پروژه ها و طرح های تحقیقاتی با بخش غیر دولتی بصورت مشارکتی(مطابق الگوی ارائه شده از سوی پژوهشکده) .

2- تاسیس مرکز رشد در پژوهشکده و استقرار شرکت های دانش بنیان و اجرای پروژه هایی دانش محور

3- انتقال دانش فنی و یافته های تحقیقاتی به بخش غیر دولتی در قالب خدمات مشاوره ای.

4- مشارکت در ارائه خدمات آموزشی تخصصی با مشارکت بخش آموزش برای بخش غیر دولتی .

5- تعامل با بخش های دولتی در جذب اعتبارات (محل 3 درصد) پژوهشی سفارشی مورد نیازشان.

6- تصویب طرح های کلان ملی مورد تصویب معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری

7- اجرای طرح های سفارشی تحقیقی ترویجی مورد نیاز بخش های دولتی جهت بخش گل و گیاه غیر دولتی

8- کسب مجوز از وزارت علوم در برگزاری دوره های آموزشی بلند مدت مقطع دار در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری

9- استفاده از برند پژوهشکده در محصولات مورد تائید علمی پژوهشکده

10- ارتقای وظایف حاکمیتی دولت در بخش گل وگیاه

11- واگذاری بخشی از وظایف قابل واگذاری پژوهشکده به بخش خصوصی در جهت کاهش تصدی گری بخش دولتی .

12- ارائه خدمات مشاوره به بخش های تولیدی، خدماتی و اجرایی جهت علمی نمود آنها.

13- ارائه تبلیغات به نحو مقتضی (سایت ها و رسانه های عمومی و تخصصی) جهت استفاده از پژوهشکده و برند آنها در امور پژوهشی، خدمات فنی و محصولات دانش محور مطابق قاعده آن .

14- دستیابی به دانش فنی لازم جهت حذف نهاده های وارداتی گل وگیاهان زینتی.

15- کنترل و نظارت بر کیفیت نهاده های وارداتی گل وگیاه به کشور.

16- همکاری بین موسسه ای با موسسات پژوهشی در ایفای نقش نمایندگان منطقه ای خدمات علمی، فنی و مشاوره ای

17- متولی برگزاری کلیه همایش های علمی حضوری و مجازی گل وگیاهان زینتی بصورت ملی ، منطقه ای و بین المللی

18- تلاش در شناسایی شرکت ها و تولید کنندگان عمده گل وگیاه کشور جهت انعقاد قرارداد خدمات علمی و فنی و مشاوره ای .

19- تعامل هر چه بیشتر با شرکت و واحدهای ارائه کننده نهاده های گل وگیاه در جهت رفع معضلات نهاده ها و اجرای نیازهای پژوهشی آنان.

20- واگذاری شرح وظایف بخش دولتی به بخش خصوصی حدالمقدور مطابق قوانین و مقررات جاری کشور .

21- مشارکت با شرکت های تولیدی در تولید نهاده های مرتبط با گل وگیاه اعم از ارقام و بذور جدید، کود، سم، مواد بیولوژیک و سایر موارد.

22- مشارکت با واحد ترویج در توسعه بازار محصولات دانش بنیان در داخل کشور.

23- مشارکت با صندوق های پژوهش و فناوری و یا ایجاد آنها جهت سرمایه گذاری در تولید محصولات دانش بنیان و یا خدمات مورد نیاز بخش های غیر دولتی.

24- تاسیس تشکل های غیر دولتی موضوعی با زمینه گل و گیاهان زینتی در زیر مجموعه پژوهشکده جهت تسهیل تعامل با بخش های غیر دولتی و دولتی.

25- صدور تائیدیه برای محصولات دانش بنیان و سایر نهاد های تولیدی در بخش گل و گیاه.

26- شرکت در فن بازار ها در جهت ارائه عناوین محصولات دانش بنیان و خدمات علمی و مشاوره به منظور جلب مشارکت بخش غیر دولتی.

27- برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت جهت برآورد نیازهای بخش غیر دولتی و دولتی.

28- حمایت از مخترعان و نو آوران با مشارکت در ایده های نو و اجرایی نمودن ایده ها به محصول.

29- تشکیل شرکت های Spin off به منظور تسهیل در انتقال و ارائه خدمات علمی، فنی و مشاوره ای و محصول های دانش بنیان به بخش غیردولتی.

30- تخصیص بودجه از محل مالیات های بخش کشاورزی جهت اجرای پروژه های ملی یا زیر سازی امور پژوهشی.

31- تقویت بنیه مالی تولیدکنندگان (مانند تشکیل صندوق حمایت از پژوهش و فناوری کشاورزی)

32- ایجاد سامانه دانش و اطلاعات کشاورزی

33- تدوین و اجرای ضوابط مالکیت فکری در جامعه

راهبرد محوری پژوهشکده در خصوصی سازی: تعریف مدل تولید دانش فنی با مشارکت بخش خصوصی با رویکرد خصوصی سازی سازی پژوهش

1- شناسایی محققین راهبر ( دارای اشراف کافی در حوزه مربوطه، شناخت کافی از نیاز های کشور و تعامل گسترده با بخش خصوصی) در هر حوزه جهت معرفی طرح های تحقیقاتی
2- مطالعه دقیق وضعیت موجود توسط محققین راهبر با مشارکت بخش خصوصی و اندیشمندان دانشگاه و واحد های اجرا جهت تدوین برنامه ها و تدوین طرح های کلان با مشارکت بخش خصوصی و اولویت بندی آن
3- شناسایی و جلب نظر تولید کنند گان و سرمایه گذاران علاقه مند به نوآوری با برگزاری نشست های هم اندیشی و تبلیغات
4- تصویب پروژه هایی که بخش خصوصی حاضر به مشارکت حداقل 60 درصدی در هزینه ها باشد، و در قالب عقد قرارداد رسمی
5- پیش بینی حصول درآمد از محل اجرایی شدن این طرح ها در قالب درصدی از در آمد طی مدت مشخص (حدود 10 سال)
6- تربیت محققین راهبر برای آینده پژوهشکده